Giá gạo nguyên liệu IR 504 liên tục tăng mạnh trước và sau khi Philippines thông báo thầu 250 ngàn tấn theo G2G, xu hướng tiếp tục tăng khi nước này tiếp tục thông báo tổ chức thầu thêm 250 ngàn tấn theo G2P. Theo dữ liệu của luagaoviet.com, giá gạo nguyên liệu IR 504 đạt mức cao nhất trong vòng 7 năm qua, kể từ tháng 12/2011.

Giá gạo nguyên liệu 5% tấm, 2011-2018, đồng/kg

 

Nguồn: Dữ liệu luagaoviet.com

- Qua nhận định và trao đổi với thương nhân, chúng tôi thấy rằng giá gạo tăng mạnh một số yếu tố tác động như sau:

Thị trường lúa gạo thế giới

- Thương mại gạo sôi động từ thị trường lúa gạo thế giới khi các nước tiêu thụ lớn tại Châu Á nhập khẩu trở lại sau một thời gian dài vắng bóng. Các thị trường nhập khẩu lớn với dân số đông theo đuổi chính sách tự túc lương thực và hạn chế nhập khẩu đã PHẢI QUAY lại thị trường khi không đủ nguồn cung trong nước do thiên tai, mất mùa như Bangladesh, Indonesia và Philippines, Srilanka (2017) làm cho thị trường gạo tại các nước xuất khẩu nóng lên.

- Nhu cầu nhập khẩu tăng mạnh so với các dự báo trước đó. Theo USDA dự báo, lượng gạo nhập khẩu năm 2018 tại các thị trường lớn đều tăng so với 2017 do nhu cầu tiêu dùng lớn.

Dự báo tăng xuất khẩu khẩu các nước lớn của USDA tháng 4/2018

Nước	Xuất/nhập khẩu	Dự báo năm 2018	+/-	Ghi chú
Ấn Độ	Xuất khẩu	13.200	+200	Nhu cầu tăng từ Bangladesh
Thái Lan	Xuất khẩu	10.500	+300	Xuất khẩu quý 1/2018 nhiều
Pakistan	Xuất khẩu	4.000	+200	Giá cả cạnh tranh
Myanmar	Xuất khẩu	3.500	+200	Tăng xuất khẩu đến các nước làng giềng
Bangladesh	Nhập khẩu	1.800	+200	Mua nhiều trong quý 1/2018
Ghana	Nhập khẩu	700	+100	Nhu cầu gạo thơm từ các nước Châu Á tăng
Indonesia	Nhập khẩu	1.300	+500	Bulog nhập khẩu
Philippines	Nhập khẩu	1.400	+100	NFA nhập khẩu

Ghi chú: Đơn vị: Ngàn tấn; thay đổi so với dự báo tháng trước (3/2018)

Dự báo nhập khẩu năm 2018 của USDA tháng 4/2018 (ngàn tấn)

Tên nước	2016	2017	2018
Trung Quốc	4.600	5.500	5.500
Nigeria	2.100	2.500	2.600
Indonesia	1.000	300	1.300
Malaysia	823	1.000	900
Philippines	800	1.200	1.400
Bờ Biển Ngà	1.300	1.350	1.500
Ghana	700	650	700
Bangladesh	35	2.324	1.800
Iraq	930	1.070	1.100

- Tồn kho gạo Thái Lan giảm mạnh khi nước này đã liên tục đẩy ra thị trường thế giới gạo tồn kho trong những năm qua, việc duy trì mức giá xuất khẩu thấp đích đến là các thị trường Châu Phi với yêu cầu chất lượng thấp. Theo USDA, tồn kho của Thái Lan đã giảm từ mức 12 triệu tấn năm 2014 xuống mức 4,2 triệu tấn năm 2017 và mức 3,1 triệu tấn năm 2018. Như vậy, có thể thấy rằng áp lực xả hàng ra thị trường thế giới của Thái Lan đã không còn lớn như trước đó. Thị trường Việt Nam, đặc biệt là gạo trắng sẽ ít áp lực hơn từ Thái Lan khi nước này có thể sẽ gia tăng gạo chất lượng cao với mức giá hấp dẫn hơn.  

 

Thị trường Việt Nam

- Xuất khẩu gạo Việt Nam sôi động từ thời điểm cuối năm 2017 khi các thị trường truyền thống nhập khẩu gạo trắng như Indonesia, Philippines và Malaysia. Việc nhập khẩu BẤT NGỜ từ thị trường Bangladesh và IRAQ (gạo thơm đấu trộn gạo trắng) vào thời điểm thị trường xuất khẩu Việt Nam sôi động phần nào áp lực lên giá gạo nội địa và xuất khẩu.

- Cơ cấu giống IR 504 giảm mạnh trong vụ Đông Xuân 2017-2018, theo các thương nhân nhiều kinh nghiệm cho cơ cấu giống IR 504 giảm từ 10-15% so với vụ Đông Xuân 2016-17. Tại các vùng trồng lúa IR 504 như vùng Đồng Tháp Mười diện tích lúa IR 504 được thay bằng các giống lúa Đài Thơm 8, Nhật, Jasmine.

- Sản lượng lúa gạo tại Miền Bắc giảm mạnh do mưa lũ vào thời điểm thu hoạch vụ Đông Xuân 2017, một lượng lớn gạo lức OM 5451 (thay thế gạo BC), IR 504 (thay thế gạo Khang Dân) từ Đồng bằng Sông Cửu Long ra Bắc từ tháng 5/2017 tới 4/2018 khiến nguồn gạo dành cho kênh xuất khẩu giảm lại.

Một số yếu tố tác động đến thị trường lúa gạo Qúy 2 đầu Qúy 3

- Philippines: Nhu cầu nhập khẩu từ Philippines được dự báo tiếp tục tăng cao khi những thông tin cho thấy Chính quyền dưới thời Tổng thống Durete có thể sẽ duy trì lượng tồn kho ở mức cao, đáp ứng nhu cầu lương thực trong vòng 60 ngày tương đương gần 2 triệu tấn. NFA tiếp tục mở thầu thêm 250 ngàn tấn theo G2P vào cuối tháng 5. Thêm vào đó, nhu cầu từ phía thương nhân nhập khẩu theo MAV vào cuối tháng 6 sẽ trở lại (lượng MAV đợt 6-8/2018 được cho là còn khá nhiều do thương nhân đã nhập ít vào đợt 1 từ tháng 12/2017-2/2018 do giá cao).

- Cơ cấu giống lúa vụ Hè Thu: Một số địa phương bắt đầu xuống giống vụ Hè Thu, theo ghi nhận từ thương lái cho biết, vụ cơ cấu giống lúa IR 504 và OM 5451 chiếm phần lớn. TUY NHIÊN, chất lượng gạo IR 504 vụ Hè Thu khó đáp ứng được các hợp đồng yêu cầu chất lượng như tư nhân Philippines. Cơ cấu lúa Nhật giảm, diện tích lúa Đài Thơm 8 không tăng mạnh như dự kiến trước đó.

- Gạo dự trữ Quốc gia: Các phiên thầu của gạo dự trữ Quốc gia liên tục phải hoãn lại do giá thầu thấp hơn mặt bằng giá trong nước, giá gạo trong nước liên tục tăng do nhu cầu từ các nhà nhập khẩu trong khi giá thầu gạo Dự trữ thường được ấn định trước đó nhiều ngày nên không theo kịp thị trường. Các thông tin mới nhất cho biết, thời điểm cuối tháng 5 các cục Dự trữ tiếp tục mở thầu trở lại.

- Nguồn gạo IR 504 Campuchia về: Nguồn gạo IR 504 Campuchia được dự báo sẽ tác động nhiều tới giá gạo IR 504 nội địa trong thời gian sắp tới do nguồn gạo Việt hiện đã cạn và chỉ thu hoạch rộ khoảng 1 tháng nữa (giữa tháng 6/2018). Trong năm 2018, nguồn lúa Campuchia về nhiều đáp ứng một phần lớn nhu cầu từ nhà kho, đặc biệt là gạo để đấu trộn với gạo thơm (thay OM 6976 do chất lượng gạo IR 504 Campuchia tốt). Thương nhân tại biên giới cho biết, năm nay nguồn lúa IR 504 Campuchia được dự báo về nhiều hơn so với mọi năm do thời tiết bên Campuchia thuận lợi, mưa nhiều nên xuống giống 3 vụ. Một phần diện tích trồng lúa thơm, lài chuyển sang trồng IR 504 do giá lúa IR 504 cao, thời gian sinh trưởng ngắn.

- Kênh tiểu ngạch được dự báo ít tác động tới kênh gạo trắng cấp thấp do nhu cầu gạo IR 504 yếu vào Miền Bắc, Miền Trung đang thu hoạch các giống lúa tương đương IR 504 như gạo Q, Khang Dân, 108. Nhu cầu gạo lức, trắng từ kênh nội địa từ Miền Bắc và Miền Trung giảm do các địa phương này đang thu hoạch. Các thông tin ban đầu chúng tôi thu thập được cho thấy Miền Bắc và Miền Trung vụ Đông Xuân đều trúng mùa, thời tiết thuận lợi cho thu hoạch, năng suất cao.

- Thị trường tập trung: Triển vọng từ các thị trường tập trung được dự báo khá tốt do những thay đổi về chính sách; Philippines yêu cầu duy trì lượng gạo tồn kho tăng 4 lần từ 15 ngày lên 60 ngày và có những thông tin cho rằng phía Philippines có thể quay trở lại ngay khi các đơn hàng giao xong vào tháng 8. Thị trường Cuba ổn định khi Mỹ tiếp tục duy trì cấm vận với nước này (Trước đó, đã có những lo ngại về thị trường Cuba do Chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Obama bình thường hóa quan hệ với Cuba và một số thị trường xuất khẩu chào bán vào thị trường này ngay sau đó). Iraq quay trở lại nhập khẩu mạnh gạo Việt Nam khi các doanh nghiệp Việt đáp ứng tốt nhu cầu tiêu dùng của người dân và mức giá cạnh tranh. Ngoài ra, các thị trường Bangladesh, Indonesia, Malay đều có thể bất ngờ nhập khẩu.